کاروانسرای شاه عباسي ابوزیدآباد

به مثابه گنجي پربها در گذشته به علت قرار داشتن بر راههای اصلی کاشان ، یزد از یک سو و اصفهان از سوی دیگر دارای اهمیت بسیار زیادی بوده است.

کاروانسرای ابوزیدآباد با پلانی چهار ایوانی وبا بیش از چهار قرن قدمت، مربوط به دوران صفوی می باشد . ورودی این کاروانسرا نسبت به نمای بیرونی تو رفته و گود است و این شیوه ساخت ورودی به ندرت در کاروانسراهای دیگر دیده می شود .گوشه های دو ضلع شرقی ساده و بدون برج می باشد اما در دو ضلع جنوب شرقی و شمال شرقی چهار پشت بند برج مانند قرار دارد .سقف پشت بام را با آجر پوشش داده اند و برای حفظ و نگهدار بیشتر روی آن را با کاه گل پوشانده اند . حیاط مرکزی کاروانسرا به ابعاد 32 در 27 متر در مرکزیت یک حجم مستطیل شکل قرار دارد.

هشتی ورودی كاروانسرا نیز جلوه خاصی به این بنا داده است.این بنا در یك طبقه بنا شده و بخش شترخان و اصطبل ها از چهارگوشه محوطه وسط كاروانسرا كه به شیوه زیبایی به هم دسترسی و ارتباط یافته اند. ارتفاع دیوارهای این كاروانسرا به هشت متر می رسد و مساحت دو هزار و 200 متر و شامل 17 غرفه و سكو دارد.

كاروانسرا دارای هشت برج و بارو به عنوان حایل دیوار ها، چهار انبار یا اصطبل بزرگ و یك اتاق مهمانی برای نشیمن خان ها و روسای قبایل در گذشته و دو تنور است كه در گذشته برای نانوایی و پخت و پز كاروانیان مورد استفاده قرار می گرفته است.

این كاروانسرا در ابتدای ساخت برای كاروان‌ها و مركب‌هایشان به عنوان مكان استراحت بوده و تا 60 سال گذشته شتربانان از یزد، اصفهان و شهرهای دیگر در این كاوانسرا توقف می كردند.

كاروانسرای شاه عباسی ابوزید آباد در ت‍‍اری‍خ‌ بیست و سوم م‍رد‌اد س‍‍ال‌ 1378ب‍ه‌ ش‍م‍‍اره‌ دو ‌ه‍ز‌ار و 371، در ف‍‍ه‍رس‍ت‌ ‌آث‍‍ار م‍ل‍‍ی‌ ك‍ش‍ور ث‍ب‍ت‌ شد بناي كاروانسراي شاه عباسي ابوزيدآباد در شهري به همين نام قرار دارد. شهر ابوزيدآباد كه در حال حاضر از بخش هاي تابعه شهرستان جديد التاسيس آران و بيدگل مي باشد در  25 كيلومتري شمال شرفي كاشان و 35 كيلومتري شرق شهرستان آران و بيدگل واقع مي باشد.

بناي كاروانسرا مربوط به دوران صفويه است. كاروانسرا از نوع كاروانسراهاي مربع شكل با يك ورودي و جلوخان مشخص به طرف جنوب شرقي مي باشد.

اين بنا با توجه به قدمت حدود 400 سال همچنان سالم و پابرجاست و به غير از ريزش بخش كوچكي از پوشش طاق و تونيزه هاي كژگوشه جنوب شرقي، بقيه بنا سالم و كمتر دجار عارضه سازه اي گرديده است. بنا كاملا از آجر و ملات گل و آهك در جرزها و آجر وملات گچ در پوشش ها بنا شده و آجرها بدون پوشش سطحي كاهگل و يا گچ ر بدنه ها و بصورت نمايان مي باشد. ابعدآجرها 5/22 * 5/22 سانتيمتر و به ضخامت 5/3 سانتيمتر كه با مهارت و استادي خاص سطوح كار و كنجها و پوشش سقفها را با آن پوشانده اند.

در بناي اين كاروانسرا از كاشي و آجر لعابدار استفاده نگرديده و نحوه پوشش در غالب سقفها و طاق مي باشد. شيوه آجر چيني پوششها گاها در طاقها به طرق مختلف اجرا شده است. پوشش سقف هشتي ورودي كه از بقيه پوششها مرتفع تر مي باشد به شيوه هشت شاغولي بنا گرديده است. كاروانسرا در يك طبقه بنا گرديده و بخش شترخان و اصطبلها از چهار گوشه محوطه وسط كاروانسرا به شيوه زيبايي به آنها دسترسي و ارتباط يافته است. به استثنائ حياط مركز ي كاروانسرا دو حياط كوچك بسيار متقارن و متوازن در دو طرف ضلع ورودي كاروانسرا قرار دارد كه احتمالا محل زندگي و اسكان دائمي كاروانسرادار و خدمه كاروانسرا بوده است.

در گرداگرد حياط مستطيل شكل كاروانسرا اتاقهاي كوچكي كه از يك سو با ايواني به عمق حدود 8/1 متر به محوطه كاروانسرا و از طرف ديگر با بخش اصطبل ها و انبارهاي پشت ارتباط دارد، قرار دارد.

یاری نامه:(منبع) پایگاه صدا و سیمای مرکز اصفهان