بنای تاریخی دربازار کاشان

خواجه تاج الدین شیروانی

مجموعه ی تاریخی خواجه تاج الدین کاشان، در بافت تاریخی بازار کاشان و در فاصله 50 متری مسجد و مدرسه آقابزرگ واقع گردیده است.

این بنای تاریخی شامل دو گنبد غربی و شرقی می باشد:

گنبد غربی

این قسمت مدفن دو تن از امامزادگان به نام شاهزاده اسحق و شاهزاده ابی طالب فرزندان شاهزاده حمزه بن موسی بن جعفر(ع) می باشد، و قبور برجسته آنها که با کاشی معرّق زیبایی پوشیده شده، داخل صندوق چوبی مشبکی قرار گرفته است .

خواجه تاج الدّین شیروانی مانند دو برادر دیگر خود(خواجه عمادالدین محمود، بانی مسجد عمادی (میدان سنگ) و خواجه زین الدین، بانی مناره ی مشهور به نام او) در این مقام آثار و ابنیه ای احداث کرده که با وجود خرابیهای زلزله ی سال 1192هجری قمری، برخی از آنها تا اواخر قرن گذشته نیز بدین شرح که مولف مرآت قاسان گوید باقی و پابرجا بوده است: ((خواجه تاج الدّین در سر مقبره یکی از امامزادگان و چند تن از دانشمندان و قاضیان خاندان غفاری، دو گنبد رفیع و مناره و مسجد و مدرسه ای رفیع بنا نهاده و از هستی خود به یادگار گذارده که به مسجد و مدرسه ی خواجه تاج الدّین معروف است.))

چون مـسجد و مـدرسه و مناره ی آن خراب گشته و به جز دو گنبد آجری کوتاه قرینه یکدیگر، اثری باقی نمانده، اکـنون بقعه ی خـواجه تـاج الدّین نامیده می شود. گنبد غربی که مدفن امامزادگان نامبرده است، در میان سقف آجرچینی آن ترنج گردی با کاشیهای معرق عهد مغول نظیر کاشیهای روی قبر امامزادگان ساخته شده است.

گنبد شرقی

این گنبد قرینه گنبد غربی است، گنبد شرقی قرینه بقعه خواجه تاج الدّین در آغاز امر به منظور خانقاهی ساخته شده ولی از دوران صفویه به بعد به واسطه ی عدم توجّه به این گونه ابنیه عموماً از رونق افتاده و متروک مانده بود. چنانکه از خانقاه های متعدد کاشان در عهد مغول اثری باقی نمانده است، جز این گنبد که به واسطه ی وضع ساختمانی مستحکم آن پایدار مانده.

در اوایل قرن حاضر (دوره ی قاجار) پس از در گذشت حاج ملّا محمّد حسن نطنزی از عرفا و اقطاب دراویش نعمت الّهی، چون جسد وی را در آنجا به خاک سپردند، بدین جهت در محوطه ی داخلی سقف این گنبد تعمیراتی به عمل آمده که تزئینات گوناگون آن نمونه معماری عصر خود می باشد . در زیر سقف این گنبد از قدیم دارای ترنج کاشیکاری معّرق بسیار زیبایی از عهد مغول بوده که هنگام تعمیر اطراف آن را سه ردیف کتیبه های گچبری و آینه کاری خوش طرحی ساخته و یک غزل عرفانی را که از گفته های خود حاج ملّاحسن قطب است، با خط نسخ و نستعلیق برجسته گچبری نموده اند و در فواصل ابیات نیز اسماءالله گنجانیده شده با تاریخ 1302 هجری قمری.

یاری نامه: (منبع) پایگاه اینترنتی خواجه تاج الدین www.tajaddin.com