موزه ملی کاشان
تاریخچه موزه:
موزه ملی کاشان بر روی مخروبه های خلوت نظام الدوله ساخته شده است. این خلوت در سال 1242 ه.ق (1826 م) توسط علي محمد خان صدر اصفهانی (داماد فتحعلی شاه و حاکم کاشان) احداث می گردد كه به دلیل عدم نگهداری مناسب و شرایط نابسامان در دوره های مختلف متروکه و مخروبه گردیده است. در سال 1337 ه.ش با حضور جمعي از بزرگان سرشناس کاشانی و نطنزی، انجمنی به نام انجمن حفاظت آثار تاریخی کاشان ایجاد گردید كه در اين انجمن تصميم گرفته شد در مجموعه تاريخي باغ فين موزه اي به منظور معرفي فرهنگ اصيل و پيشينه كهن منطقه كاشان ايجاد گردد.
پيرو اين تصميم، بنای موزه با مساعدت و همياري افراد نیکوکار و علاقمند در طول پنچ سال احداث و چند سال بعد نیز ايواني با 17 ستون توسط استاد حاج ابوالقاسم قلمانی به چهار سوی موزه الحاق گردید تا اینکه در سال 1346 ه.ش رسماً افتتاح گردید.موزه در سال 1385 ه.ش به منظور مرمت و ساماندهی به طور موقت تعطیل و در نخستین روز سال 1390 ه.ش بازگشایی گردید. از خصوصیات بارز موزه ملي كاشان می توان آن را از جمله قديمي ترين موزه هاي كشور دانست كه بناي آن صرفاً جهت ايجاد موزه طراحي و اجرا گردیده و در جمع آوري اشياء آن مردم فرهنگ دوست منطقه کاشان، نقش چشم گيري داشته اند.
بناي موزه:
بنای موزه در ضلع غربی باغ و در زمینی به مساحت 700 متر مربع و زیر بنای 570 متر مربع قرار گرفته است. ساختمان آن داراي پلانی مربع شکل و حجم های آن با فضاهايی متقارن كه الهام گرفته از معماري ايراني است، ايجاد گردیده است. موزه در دو طبقه همكف و زيرزمين اجرا شده است كه زير زمين در پلان مربع مستطيل و در سه فضاي مجزا از هم و به منظور مخزن طراحی گردیده است. از طبقه همكف به منظور فضای نمایشی استفاده مي شود. طبقه همکف چهار پله از سطح محوطه باغ بالاتر می باشد که پس از طي كردن پله ها و ایوان، راهرو و سالن موزه قابل دسترسی است. در فضای راهرو، ورودی زير زمين (مخزن موزه) در سمت راست و اتاق كنترل در سمت چپ قرار دارد.فضای نمایشی موزه دارای تالارهای متعددی می باشد که مسير بازدید از بخش باستان شناسی (سمت راست) شروع و در بخش معاصر پایان می پذیرد. از ويژگي بارز ساختمان موزه استفاده از عناصر معماري ایرانی در طراحي آن مي باشد که اين موضوع در فضاي مياني بيشتر نمود پيدا می کند. سقف گنبدي و وجود چهار نورگير در چهارطرف زير گنبد، جملگی تداعي كننده بنایی با معماري اصيل ايراني مي باشد . شناسنامه و هويت تاريخي بناي موزه دو كتيبه كاشي كاري با زمینه لاجورد می باشد که يكي از آنها کتیبه ای با خط طلايي است که در پیشانی سردر ورودي موزه با عبارت "موزه ملي كاشان، بنیاد یکهزار و سیصد و چهل و شش" نقش بسته و ديگري کتیبه ای با خط نستعلیق است که در داخل و روبروی درب ورودی، تاريخچه احداث موزه در آن ذكر گردیده است.
بخش های موزه :
بخشی از اشیاء موزه اهدایی توسط هنرمندان و علاقمندان منطقه کاشان می باشد و بخشی دیگر، از موزه های ملی ايران و هنرهای تزئيني تهران تأمین گردیده است. با توجه به اشیاء موجود، موزه به چهار بخش: باستان شناسی، کتابت و نسخ خطی، منسوجات و معاصر طبقه بندی گردیده است.
1- بخش باستان شناسی:
الف – پیش از تاریخ و دوران تاریخی در این بخش کشفیات تپه های باستانی سیلک کاشان که در جریان کاوش های باستان شناسي پروفسور گریشمن و طرح بازنگري دکتر صادق ملک شهمیرزادی بدست آمده و نیز تعدادی آثار سفالی و فلزی مکشوفه از تپه های اسماعیل آباد، خوروین قزوین، لرستان و جلگه خوزستان به نمایش گذارده شده است. ب – دوران اسلامی در این بخش، سفال های لعاب دار ساده و رنگی کاشان و گرگان، آثار سنگی و ظرف های شیشه ای ظریف و زیبا و تعدادی کاشی با لعاب فیروزه ای و زرین فام و همچنین آثار فلزی دوره ایلخانی و صفوی، به نمایش گذارده شده است.
2- بخش منسوجات: کاشان در دوره های صفویه و قاجاریه یکی از مراکز مهم صنعت پارچه بافی در ایران به شمار می رفت. مخمل و زری از جمله منسوجاتی بودند که از کاشان صادر می گردیدند. در این بخش نمونه هایی از پارچه های مخمل و زری بافت قدیم و جدید در معرض نمايش قرار دارد.
3- بخش کتابت و نسخ خطی: در این بخش نسخ و مرقعات نفیسی از دوره های مختلف و با خطوط متفاوت به نمایش گذارده شده است که می توان به سه جلد قرآن به خط کوفی اولیه ،و دو جلد در قطع جیبی و وزیری با خط و تذهیب بسیار زیبا و به چند نمونه از فرمان های شاهان قاجاری اشاره کرد.
4- بخش معاصر: گلدان لعابدار منقوش به تصاویری از داستان های اسطوره ای، کاشی های معرق و مشبک، خاتم کاری های استاد صنیع الخاتم و چند هنرمند دیگر آثار این بخش را تشکیل می دهند که اكثر آنها توسط هنرمندان اهداء گردیده است.
یاری نامه: (منبع) سایت رسمی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان
